Şekersiz Kola ve Duygular - Samimiyet yazılarımda insanların manipülasyona ne kadar açık olduğundan bahsetmiştim. Bu yazıda insan manipüle etme sanatı olan “siyaset”in, bilime bile karıştığına kısaca değineceğim.

Noam Chomsky’nin GPT-3 hakkındaki yorumlarını dinledikten sonra bu yazıyı kaleme almaya karar verdim. Gençliğinde dilbilim ile bolca uğraşmış biri olarak, Chomsky’nin adını muhtelif yerlerde duymuştum. Zaten dilbilim ile uğraşıyorsanız, adını duymamanız imkansız. Adını duyup çalışmalarını incelediğimde, yine etkilenmemiştim fakat aklımda hep bir “belki” vardı. Belki ben anlayamıyordum. Belki o zamana kadar kimse bu konuları kağıda dökmediği için kendisi bu çalışmalara öncülük eden biri olarak anılıyordu. İşte bu “belki”leri, bu videodaki yorumları ile kendisi bertaraf etmiş oldu.

Lütfen bunu “kurt kocayınca köpeklerin maskarası olur” manasında algılamayın fakat ne yazık ki GPT-3 hakkında yorumları konuya ne kadar uzak olduğunu gösteriyordu ve bence bu yaştaki (93) biri için bu normal sayılabilirdi. Dinlediklerimle birlikte bir önceki paragrafta belirttiğim, “ya bu adam neden bu kadar ünlü” sorusunun cevabını bulmuş oldum. Zira sevgili Noam, hem kişiliği hem de siyasi yönüyle öne çıktığı için kendisinin reklamı bolca yapılmaktaydı.

Bazı dinsel-kültürel inançları temsil eden kişiler, bazı dönemlerde özellikle parlatılır. Noam günümüzde ortaya çıksa temsil ettikleriyle bu kadar öne çıkamazdı ama yine de tamamen ortalıktan da silinmezdi. “Zamanın Ruhu” denilen kavram da bir nevi bunu belirtiyor. Geçenlerde vefat eden karikatürist Memcoş, eskiden çizdiklerini şimdi çizse başına gelmedik kalmadığı gibi okunmazdı hatta çizer bile olamazdı. Bu sadece gücü ele geçirenin yani erkin seçimleriyle ilgili değil, toplumun ruhuyla da alakalıdır. Mehmet Ali Erbil geçenlerde “kendisine göre hafif” kaçan bir şaka yaptı, toplum kendisini lince kalktı. Örnekleri sizler çoğaltabilirsiniz.

Bilim gibi bir konuda bile kişiler manipüle edilebilmektedir; sonuçta konunun öznesi hep insandır. “Övgüye sövgü” gibi olacak ama durduk yerde birileri size birilerini övüyorsa veya kendinizi birisini sebepsiz yere överken buluyorsanız, manipüle edildiğinizi farkedin ve fikrinizi yayma telaşını yavaşça yere bırakın. Birini övecekseniz ya da biri size birini hunharca övüyorsa şu soruyu sorun: “Kişiyi överken neler hissediyorsun ve neden övüyorsun?”.